νηπιαγωγείο

Ειδικό εκπαιδευτήριο, στο oποίο ασκείται η αγωγή των νηπίων. Η φοίτηση στο ν. αρχίζει συνήθως από το τρίτο έτος της ηλικίας και τελειώνει όταν το παιδί φτάσει στην καθορισμένη για το δημοτικό σχολείο ηλικία. Το ν. αποτελεί σημαντικό σταθμό της σχολικής ζωής του παιδιού. Η εκπαίδευση στο παιδευτικό αυτό ίδρυμα της προσχολικής ηλικίας γίνεται ελεύθερα και αβίαστα και όχι με καταναγκασμό. Τα νήπια δηλαδή αφήνονται ελεύθερα να εκδηλώσουν τις δεξιότητες και τις ορμές τους και παρακολουθούνται από ειδικούς παιδαγωγούς και νηπιαγωγούς, που κατά κανόνα ανήκουν στο γυναικείο φύλο, τουλάχιστον στην Ελλάδα. Ιστορία. Το ν. είναι νεότερο παιδαγωγικό ίδρυμα. Αφορμή στην ίδρυσή του έδωσε η αντίληψη ότι, όχι μόνο το απροστάτευτο και το εγκαταλελειμένο παιδί, αλλά κι αυτό που ζει μέσα στη θαλπωρή του οικογενειακού περιβάλλοντος, αντί να δέχεται τη χωρίς σύστημα και σκοπό, (καμιά φορά μάλιστα επιβλαβή) επίδραση του γύρω από αυτό κόσμου, θα ήταν χρησιμότερο να συναναστρέφεται με συνομήλικα του παιδιά και να υφίσταται συνειδητή, συστηματική αγωγή από αρμόδιο εκπαιδευτή (ειδικό νηπιαγωγό). Άλλωστε αποτελεί παιδαγωγικό αξίωμα αδιαφιλονίκητου κύρους, ότι η ομαδική αγωγή πλεονεκτεί από την ατομική γιατί παρασκεύαζει νωρίτερα τον άνθρωπο για την κοινωνική του ζωή, προάγοντας έτσι το κοινωνικό του συναίσθημα. Ιδρυτής και θεμελιωτής του νηπιαγωγικού θεσμού θεωρείται ο Ελβετός παιδαγωγός Φρ. Φρέμπελ, μαθητής του ονομαστού ελβετού παιδαγωγού Πεσταλότσι. Ο Φρέμπελ ίδρυσε το πρώτο συστηματικό ν., που το ονόμασε στην αρχή παιδικό κήπο. Έτσι, το παιδαγωγικό αυτό σύστημα, που εφαρμοζόταν τότε στα οργανωμένα ν., ονομαζόταν από το όνομα του ιδρυτή φρεμπελιανό. Εκείνη όμως, που ασχολήθηκε συστηματικότερα και επιστημονικότερα, μετά τον Φρέμπελ, με την αγωγή των νηπίων ήταν η διάσημη ιταλίδα παιδαγωγός Μοντεσόρι. Από αυτήν διαμορφώθηκε το παιδαγωγικό σύστημα, που εφαρμόζεται και σήμερα σε παγκόσμια κλίμακα, το λεγόμενο μοντεσοριανό ή μοντεσόριο. Γι’ αυτό η Ιταλία αποτελεί έως σήμερα το σημαντικότερο κέντρο νηπιαγωγικών σπουδών, μαζί με την Ελβετία. Εδώ και μερικά χρόνια όμως, άρχισαν να γίνονται συστηματικότερες έρευνες από τους παιδαγωγούς όλων των χωρών, που έφεραν βελτιώσεις και προσαρμογές, ανάλογες με την νοοτροπία και το τοπικό πνεύμα κάθε χώρας. Πρέπει να σημειωθεί ότι το σημερινό παιδί, ειδικότερα το μεταπολεμικό, έχει μια προηγμένη νοημοσύνη και πλούσιες παραστάσεις, αλλά είναι πιο νευρωτικό από το προπολεμικό. Με τα σύγχρονα μέσα πολιτισμού, το ραδιόφωνο, τον κινηματογράφο, την τηλεόραση, τα νήπια πολύ γρήγορα ξυπνούν διανοητικά και αναπτύσσεται πιο γρήγορα η κρίση τους, με αποτέλεσμα να επέρχεται ένα προβάδισμα της πνευματικής ηλικίας. Χρειάζεται λοιπόν μεγάλη προσοχή, ώστε να μη γίνεται ανεύθυνη και υπερβολική επιβάρυνση του νηπιακού μυαλού. Μόνο η υπεύθυνη νηπιαγωγική μεταχείριση βάζει το νήπιο στον σωστό δρόμο και του προσφέρει την πνευματική τροφή, αλλά και την αναγκαία παιδαγωγική ψυχαγωγία. Στην Ελλάδα, την ιδέα του ν. εισήγαγε η Αικατερίνη Λασκαρίδου, που κυκλοφόρησε και ειδικά βοηθήματα για την εφαρμογή του φρεμπελιανού συστήματος και στη χώρα μας. Η ίδια ίδρυσε πολλά ν. και για την προπαρασκευή του αναγκαίου προσωπικού, το Διδασκαλείο Νηπιαγωγών Καλλιθέας. (Τώρα η Σχολή Νηπιαγωγών είναι στην Εκάλη). Ν. λειτουργούν αρκετά, δημόσια και ιδιωτικά. Παρά το γεγονός αυτό, δεν επαρκούν, γιατί έχει γίνει κοινή συνείδηση η αναγκαιότητα της φοίτησης σε αυτά των παιδιών. Ο ρόλος των νηπιαγωγών. Ο σπουδαιότερος παράγοντας για την προσαρμογή των παιδιών στο ν. είναι, χωρίς αμφιβολία, η νηπιαγωγός. Η νηπιαγωγός έχει μεγάλη ευθύνη στο να βοηθήσει τα παιδιά να κοινωνικοποιηθούν. Πρέπει να γνωρίζει ότι η εφαρμογή της επιστήμης στην τεχνολογία, αλλάζει με διαρκώς επιταχυνόμενο ρυθμό την όψη του κόσμου στον οποίο θα ζήσει το παιδί, γι’ αυτό πρέπει να είναι επιδέξια στο να βοηθήσει το παιδί να καταλάβει το επιστημονικοτεχνικό περιβάλλον και να περιμένει κι αυτό την αλλαγή. Οι αναπτυξιακοί στόχοι για τα παιδιά του ν. είναι σωματική ανάπτυξη, κοινωνική διαγωγή, η εμπειρία της ποσότητας του χώρου, ο έλεγχος της γλώσσας, οι λογοτεχνικές δραστηριότητες και οι φυσιογνωστικές δραστηριότητες, η μουσική και η τέχνη. Ιδιαίτερα όμως είναι αναγκαίο να αναπτύσσεται το συντροφικό πνεύμα. Στο ν. η νηπιαγωγός έχει όλες τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη των στόχων αυτών. Έχει άφθονο χρόνο, μια που δεν την πιέζουν περιοριστικά προγράμματα. Ο χρόνος αυτός τη βοηθά να γνωρίσει ένα-ένα τα παιδιά και να μελετήσει τα θετικά ή τα αρνητικά στοιχεία, που ανάγονται στην οικογένεια και γενικά στο περιβάλλον τους. Το παιδί, σε αυτή την ηλικία, εκ- φράζεται ελεύθερα, κι έτσι μια σωστά εκπαιδευμένη νηπιαγωγός δεν δυσκολεύεται να το γνωρίσει σε βάθος. Η επιτυχία της έγκειται στο να δημιουργήσει στενούς δεσμούς συνεργασίας ανάμεσα στα παιδιά. Τα ν. που έχουν πετύχει τον παραπάνω στόχο, για τον οποίο τόσο έχουν γράψει γι’ αυτόν διάσημοι παιδαγωγοί (Πεσταλότσι, Φρέμπελ, Μοντεσόρι, Ντεκρολί, Κλαπαρέντ και Πιαζέ), έχουν βάλει τις βάσεις για μια ανθρωπιστική κοινωνία, όπου η συνεργασία και ο σεβασμός στην προσωπικότητα του άλλου είναι νόμοι ζωής. Ο εξανθρωπισμός του ανθρώπου, όσο κι αν φαίνεται περίεργο, ξεκινά από τα τρυφερά χρόνια του ν. Είναι φυσικό ότι ο παιδαγωγός, για την επιτυχία του σκοπού του, πρέπει να έχει τη συμπαράσταση της οικογένειας γενικά του κοινωνικού συστήματος. Ήδη, όλα τα πολιτισμένα κράτη έστρεψαν ενεργά την προσοχή τους στη προσχολική ηλικία. Κι εκείνο που είναι παρήγορο είναι ότι, παράλληλα με την αθρόα ίδρυση ν. και την κυκλοφορία εκπαιδευτικών παιχνιδιών και βιβλίων για την ηλικία αυτή, η ανάγκη για μόρφωση σωστών ανθρώπων όλο και μεγαλώνει. Μόρφωση σημαίνει συνήθειες, αρετές, χαρούμενη διάθεση, δημιουργία, συντροφικότητα. Η μάθηση δίνει μόνο γνώσεις και όπως αποδείχθηκε, ιδιαίτερα στην εποχή μας, αυτές δεν αρκούν. Τα ν. εκτός από το άρτιο εξοπλισμό τους, που βοηθάει τα παιδιά ν’ αναπτύξουν τις φυσικές τους ικανότητες, πρέπει να είναι ένα ανθρωπιστικό κέντρο, όπου παιδαγωγοί, γονείς, νηπιαγωγοί από άλλα νηπιαγωγεία θα συζητούν τα προβλήματά τους και θα δημιουργούν στο παιδί τη χαρά και την ελπίδα ότι η ζωή μας μπορεί και πρέπει v’ αποκτήσει εκείνο που της λείπει, την ποιότητα. Η ιχνογραφία είναι απαραίτητο μάθημα στα νηπιαγωγεία. Σχέδια παιδιών της προσχολικής ηλικίας. Ζωγραφικό σχέδιο παιδιού νηπιαγωγείου. Χειροτεχνία στο χαρούμενο περιβάλλον ενός νηπιαγωγείου. Σχέδια παιδιών της προσχολικής ηλικίας. Στιγμιότυπο εκδήλωσης σε νηπιαγωγείο, για τον εορτασμό της Πρωτοχρονιάς.

* * *

το

1. ειδική προσχολική βαθμίδα αγωγής για νήπια έως πεντέμισυ χρονών, στην οποία τα παιδιά προετοιμάζονται με κατάλληλο παιδαγωγικό τρόπο για το δημοτικό σχολείο

2. το κτήριο όπου στεγάζεται το παραπάνω ίδρυμα.

[ΕΤΥΜΟΛ. < νηπιαγωγός. Η λ. μαρτυρείται από το 1865 στον Χ.Ν. Φιλαδελφέα].